19 Mayıs'ın anlam ve önemi | Atatürk'ün Samsun'a çıkışının 100. yılı

19 MAYIS 1919'DA NE OLDU?

‘Gençlik ve Spor Bayramı’ olarak Atatürk’ün gençliğe armağan ettiği 19 Mayıs 1919’da Atatürk, Samsun’a ayak basmıştır. Türk Milleti, Birinci Dünya Savaşının ardından giderek güçleşen şartlar içerisinde kurtuluş için çareler arama uğraşı içerisindeyken; Atatürk, ‘kurtuluş’un yolunu açmıştı. Atatürk’ün 16-19 Mayıs 1919’da İstanbul’dan başladığı yolcuğu, dönemin simgelerinden biri hâline gelmişti. İşgal kuvvetleri için önemli noktalardan biri olan Samsun, stratejik olarak büyük bir önem taşıyordu ve Karadeniz’den Orta Anadolu’ya açılan en rahat ve güvenilir bir kapı görevindeydi. İngilizler 9 Mart 1919’da Samsun’a askerî birlik indirmişti. Mustafa Kemal Atatürk, uzun zamandan beri ülkenin içinde bulunduğu umutsuz durumdan şikâyetçi ve bunlara karşı bir şeyler yapmak istiyordu. Anadolu’ya geçip, mücadeleyi başlatmak istiyordu. Sultan Vahdettin’in de desteğiyle, Mustafa Kemal, 18 kişilik ekibiyle birlikte Samsun’a bir Cuma günü hareket etmişti. ‘Bandırma’ ismindeki eski bir vapurla yola çıkan Atatürk ve arkadaşları, Samsun’a çıktığında karşılaştığı manzara pek içlerini açmadı.

Kentte İngiliz işgal kuvvetleri cirit atıyor, Pontusçular sokaklarda kol geziyordu. Halk kendisini muhafaza edecek durumda değildi. Atatürk bugün müze hâline getirilen Hıntıka Palas’ta kaldıkları zaman içerisinde hep bu sorunları düşündü, yolculukta geçirdiği uykusuz geceler son bulmamıştı; şimdi de burada uykusuz geceler başlıyordu. Mustafa Kemal, Millî Mücadele’yi başlatmak için Samsun’da Anadolu topraklarına ayak bastığı 19 Mayıs 1919’un Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcı sayılan bu önemli günü Cumhuriyeti emanet ettiği Türk gençliğine armağan etmiştir. 19 Mayıs, 1919'da bayram olarak ilan edilip kutlanmaya başlanmamıştı. Yine birçok bayramımız gibi Cumhuriyet'in ilanının ardından kutlanmaya başlandı.

İlk kez 24 Mayıs 1935'te Beşiktaş'ın girişimleriyle Atatürk Spor Günü ismi altında Galatasaray ve Fenerbahçe sporcularının da katılmasıyla birlikte kutlanmıştı. Bu etkinliğin hedefi, Türk gençliğinin Atatürk'e olan minnet ve sevgisini sergileyebilmesiydi. Bu etkinliğin ardından birkaç sene sonra Beşiktaş kurucu üyelerinden olan Ahmet Fetgeri Aşeni, başkent Ankara'da gerçekleştirilen spor kongresinde bu bayramın bütün gençliğe armağan edilmesi gerektiğini ve 'Gençlik ve Spor Bayramı' isminde her sene kutlanması önerisinde bulundu. Bu öneri kongrede oylanarak kabul edildi. Tasarı, Atatürk tarafından da onaylanarak 1938'in haziran ayı itibarıyla her sene kutlanmaya başlandı.